Django ile Blog Geliştirme - Modeller

Django'ya başlangıç bölümü kurulumdan ve ayarlardan bahsetmişti. Yazı dizisinin ikinci bölümünde projemizin içinde blog uygulamasına başlayacağız ve uygulamamızın modellerini yazacağız.

Bu yazı dizisinde bahsedilen blog uygulamasının son haline github deposundan ulaşabilirsiniz.

Django'da yeni bir uygulamaya başlamak için, komut satırından başlamış olduğumuz projenin ana dizininin içindeyken

python manage.py startapp blog

komutunu vererek, projemizin içinde blog isminde yeni bir uygulamaya başlayabiliriz. Her django projesi bir veya birden fazla uygulamadan oluşur. Aynı zamanda bir proje'de geliştirdiğiniz uygulamayı kolaylıkla başka projelerinizde de kullanabilirsiniz. Aynı şekilde başkalarının geliştirdiği uygulamaları da kendi projenize çok rahatlıkla dahil edebilirsiniz. Bu özellik, django'nun en önemli özelliklerinden biridir. Bir kez yaptığınız bir işi, tekrar yapmanızı engeller.

Yeni başladığımız uygulama, blog isimli bir klasörün içerisinde bulunan 4 adet py uzantılı dosyadan oluşuyor.

  • __init__.py: boş bir dosyadır. Bu dosyayla neredeyse hiç bir işiniz olmayacak. Bu dizinin bir python paketi olduğu belirtmek için oradadır.
  • model.py: sıradan bir python modülüdür. Bu modülün içerisinde veri yapılarımızı, yani modellerimizi, tanımlayacağız. Bu dosyanın detaylarına daha sonra değineceğiz.
  • views.py: içerisinde verilerimizi nasıl sunacağımıza karar verecek olan sınıfları tanımlayacağız. Yazı dizisinin ilerleyen bölümlerinde zaman zaman bu dosyayla ilgili detaylara değineceğiz.
  • tests.py: modülün içerisinde birim testi yapmak için gerekli sınıflar bulunur.

Yeni ugulamamızı artık tanıdığımıza göre, modellerimizi yazmaya başlayabiliriz. Ben bu uygulamada yalnızca iki model kullanacağım, bir tanesi makele için, bir tanesi de etiket için. Yorumlar için yazı dizisinin ilerleyen bölümlerinde disqus kullanmaya değineceğiz.

Uygulamamızın models modülünün içerisinde sadece django'nun models modülünü dahil edildiğini görüyoruz. Buraya kendi modelimizi eklemek için, django'nun models modülünde bulunan Model sınıfından kalıtım alan (inheritance) yeni bir sınıf tanımlamamız gerekiyor.

class makale(models.Model):
  pass

Böylece yeni bir model üretmiş olduk. Bu model veritabanınızda bir tabloya karşılık geliyor. Bu modelin karşılık geldiği tabloda sütun oluşturmak için, modelimize bir alan girmemiz gerekiyor. Örneğin makelemizin bir başlığa ihtiyacı var. Makale modelimize bir başlık ekleyelim:

class makale(models.Model):
  baslik = models.CharField(max_length=60)

Böylece, makale modelimize bir baslik alanı eklemiş olduk. Başlık alanımız bir karakter dizisi olacak. models.CharField bir karakter dizisine karşılık geliyor. Bu karakter dizisinin uzunluğu 60 karakterle sınırlı olacak. Django alanlarına max_length gibi birçok argüman verebiliriz. Yeri geldikçe bunlardan bahsedeceğim. Şimdi de diğer alanlarımızı ekleyelim.

slug = models.SlugField(unique=True)

Burada bir slug alanı ekliyoruz. Slug alanı sadece harfler, rakamlar, tireler ve alttirelerden oluşan bir karakter dizisidir. Örneğin, şu anda adres çubuğunun son kısmına baktığınızda gördüğünüz şey veritabanında bir slug alanında tutuluyor. unique=True argümanı bu slug alanının özgün olmasını sağlıyor. Bu alanı makaleye ait linki tutmak için kullanacağımızdan, bu alanın özgün olması gerekiyor.

giris = models.TextField(max_length=500)

Burada ise bir yazı alanı tanımlıyoruz. Bu alanı her makalenin ilk paragrafını tutması için kullanacağız. Bu alanı makalenin özetine ihtiyaç duyan birkaç farklı yerde kullanacağız. Örneğin bu blogun anasayfasına bakarsanız göreceğiniz makalelere ait özetleri bu alanda tutuyorum.

makale = models.TextField()

Burada da makalenin kalanı olacak. Maksimum değeri kullanmıyorum. Makalelerimizi istediğimiz kadar uzun yazabiliriz.

yayin_tarihi = models.DateTimeField("Yayınlanma Tarihi")

Bu alanda makalemizin yayınlanma tarihini tutacağız. Argüman olarak verdiğimiz karakter dizgesi, bu alanın görünen adı olacak. Bu adın ne işe yarayacağına daha sonra değineceğiz. Böylece makalemize ait alanları tanımlamış olduk.

Ancak modelimize birkaç tane de metod eklememiz gerekiyor. Modellerinize ihtiyaç duyduğunuz kadar metod ekleyebilirsiniz. __unicode__() metodunu tanımlayalım.

def __unicode__(self):
    return self.slug

Bu metodun döndürdüğü değer makalemizin görünen adı olacak. Bu ad ileride işe yarayacak. O yüzden şimdiden tanımlamakta fayda var. Bu fonksiyondan birşey döndürdüğünüzden emin olun. makale modelimize ileride tekrar dönüp birkaç tane metod ekleyeceğiz. Ama şimdilik bu kadar yeterli. makale modelimizi bitirdiğimizde şu şekilde görünüyor olmalı:

# -*- coding: utf-8 -*-
from django.db import models
class makale(models.Model):
    baslik = models.CharField(max_length=60)
    slug = models.SlugField(unique=True)
    giris = models.TextField(max_length=500)
    makale = models.TextField()
    yayin_tarihi = models.DateTimeField("Yayınlanma Tarihi")
    def __unicode__(self):
        return self.slug

Şimdi de etiket modelimizi yazalım. makale modeline nazaran kolay bir model olacak. Sadece tek bir alanı var, yazi:

class etiket(models.Model):
    yazi = models.CharField(max_length=15, unique=True)
    def __unicode__(self):
        return self.yazi

Yalnız bu modele küçük bir ekleme yapmak istiyorum. Bu modelin yazi alanındaki değeri url olarak kullanacağım için, url olmaya uygun olduğundan emin olmam gerekiyor. Bunun için validator (doğrulayıcı) kullanacağım. Validator'lerin detaylarına şu anda girmek istemiyorum. Bizim ihtiyacımın olan validator'u kullanmak için önce yeni bir import (dahil etmek) yapmamız gerekiyor.

from django.core.validators import validate_slug

Bu ifade bizim için django içerisinde hazır gelen validator fonksiyonlarından validate_slug'ı modülümüze dahil edecek. Şimdi modelimizi şu şekilde değiştireceğiz.

class etiket(models.Model):
    yazi = models.CharField(max_length=15, unique=True, validators=[validate_slug])
    def __unicode__(self):
        return self.yazi

Böylece yazi alanına yeni bir doğrulayıcı eklemiş olduk. Django artık bu alana yeni bir kayıt eklemeden önce, bu kaydın url çubuğuna uygun olup olmadığına karar verecek. Eğer uygun değilse, canımızı sıkacak :)

Bu aşamada etiketlerle makaleler arasında bir ilişki kurmamız gerekiyor. "etiket" modelimizi birden fazla makale modeline ekleyebiliriz. Aynı zamanda, bir makale modeline ait, birden fazla etiket olabilir. Bu tip ilişkilere çokdan-çoğa ilişki diyoruz (en azından ben öyle diyorum). Django bu tip ilişkileri kullanmak için ManyToManyField kullanıyoruz. Şimdi makele modelimizi şu hale getirelim:

class makale(models.Model):
    baslik = models.CharField(max_length=60)
    slug = models.SlugField(unique=True)
    giris = models.TextField(max_length=500)
    makale = models.TextField()
    yayin_tarihi = models.DateTimeField("Yayınlanma Tarihi")
    etiketler = models.ManyToManyField(etiket)
    def __unicode__(self):
        return self.slug

Böylece makalemizi çoktan-çoğa olacak bir şekilde etiketlerle ilişkilendirdik. ManyToManyField'ı ilişkinin hangi tarafına koyduğunuzun pek bir önemi yok. Ama genellikle, kapsayıcı olan tarafa eklemek tercih edilir. Örneğin burada, etiketleri makale'ye eklediğimiz için, bu alanı makalelere ekledik. Artık modellerimiz kullanıma hazır.

Modellerimizi hazırladığımıza göre, artık uygulamamızı projemize dahil edebiliriz. Projemizin ana dizinindeki settings modülünde INSTALLED_APPS şeklinde bir liste göreceksiniz. Bu listeye hazırladığımız uygulamayı ekleyelim:

INSTALLED_APPS = (
    'django.contrib.auth',
    'django.contrib.contenttypes',
    'django.contrib.sessions',
    'django.contrib.sites',
    'django.contrib.messages',
    'django.contrib.staticfiles',
    'projem.blog',
)

Burada "projem" projenizin adı, blog ise uygulamınızın adı. İsimleri kendize göre düzeltmeniz gerekiyor.

Artık veritabanımızda gerekli tabloları oluşturabiliriz. Daha doğrusu, django bizim için gerekli tabloları oluşturacak. Projemizin ana dizininden şu komutu verelim:

python manage.py syncdb

Bu komut veritabanımızda gerekli tabloları oluşturacak. Eğer yüklü uygulamalarınızın içerisinde admin varsa, sizden bir superuser oluşturmanızı isteyecek. Bu superuser, yönetici paneline ulaşmanızı sağlayacak. Yönetici paneline ilerleyen derslerde değineceğim.

Bu yazıda yeni bir django uygulamasına başladık ve bu projenin veri yapılarını belirledik. Çeşitli veri yapısı özelliklerine değindik. Bir sonraki yazıda Django Yönetici Paneli anlatılacak.